Obeležava se 72. godišnjica Muzeja Vuka i Dositeja - posetite virtuelnu izložbu

 

Narodni muzej u Beogradu obeležava 28. februara 72. godišnjicu od osnivanja Muzeja Vuka i Dositeja, koji je u sastavu naše centralne i najstarije muzejske kuće.

 

IZVOR: B92 SUBOTA, 27.02.2021. | 15:22 -> 20:25

 

Posvećen velikanima srpske kulture - Dositeju Obradoviću i Vuku Karadžiću, Muzej Vuka i Dositeja je otvoren u zgradi u kojoj se od 1809. do 1813. godine nalazila Velika škola, prva visokoškolska ustanova, osnovana tokom Prvog srpskog ustanka, poznata i kao Dositejev licej.

U jednoj od najstarijih i najznačajnijih prostornih celina u Beogradu, na Dorćolu, čije je jezgro formirano krajem 18. i početkom 19. veka, smešten je nekadašnji Dositejev licej, današnji Muzej Vuka i Dositeja.

Na dan obeležavanja godišnjice, u nedelju 28. februara u Muzeju Vuka i Dositeja će biti održano tematsko vođenje Dositejev dolazak u Beograd u 12 časova. Zbog ograničenja u broju prisutnih, zainteresovani mogu da se na ovaj besplatni program prijave na adresu m.tomic@narodnimuzej.rs

U čast obeležavanja godišnjice priređena je VR izložba Dositejev licej u okviru koje će svi zaniteresovani moći da se upoznaju sa umetničkim delima koja u sebi beleže ne samo doživljaj i interpretaciju autora, već i izgled kroz vreme jednoga među najstarijim sačuvanim zdanjima Beograda. link

U virtuelnu postavku su uvršteni radovi Emanuela Muanovića i Milice Čađević iz prvih decenija 20. veka, kao i pozniji radovi Miće Popovića, Luke Mladenovića i Aleksandra Kumrića iz 50-ih godina uz radove novijeg datuma. Postavku upotpunjavaju fotografije zgrade koje datiraju od druge polovine 19. veka do današnjih dana.

Ova izložba je virtuelna. Ipak, Muzej Vuka i Dositeja se može posetiti i u okviru stalne postavke i videti radovi Uroša Kneževića, Pavela Đurkovića, Mine Karadžić, Rudolfa Valdeca i drugih autora, svakim danom izuzev ponedeljkom.

Istorijska je zgrada muzeja postala spona na kojoj se zasniva prikaz života i rada velikana naše kulture – Dositeja Obradovića i Vuka Stefanovića Karadžića – spajajući ih na mestu gde je u oslobođenom delu Srbije začeto visoko školstvo u Srbiji.

 

 

***

Komentar

***

 

 

 

Zapravo već od 1808. od Ustaničke velike škole (prvo u privatnoj kući u Gospodar Jevremovoj br. 22, kasnije u Gospodar Jevremovoj br. 21 današnji Dositejev i Vukov muzej), u Srbiji se započinje s višim nivoom nastave. Vrata “ustaničke Velike škole” otvorena su besedom Dositeja Obradovića “O dužnom počitaniju k naukama”! Prvi đaci bili su sinovi i rođaci ustaničkih vođa, a prvi predavač, organizator i upravnik bio je Ivan Jugović. (Velika škola je bila nužna i neophodna radi obrazovanja kadra za vođenje države u nastajanju, te su đaci sa završenim trećim razredom odmah raspoređivani na razne vojne i administrativne dužnosti.) Vuk Karadžić i Lazar Arsenijević Batalka, najpoznatiji đaci te Velike škole, omogućili su nam da se upoznamo sa prilikama u kojim je škola radila. Mnoge događaje i činjenice o nastavi iznesene su u Vukovom radu “Praviteljstvujušči sovjet serbski za vreme Karađorđevića ili otimanje ondašnjih velikaša oko vlasti” i u prvom delu Batalkine “Istorije srpskog naroda”. Nastavu je u početku držao Jugović, kada udžbenika još nije bilo. Ali se 1809. pojavljuje “Čislenica ili Nauka Računa” Jovana Došenovića. (Iz “Srpske bibliografije” Stojana Novakovića 1869. saznajemo, međutim, da  su na našem jeziku postojale knjige računa koje prethode Došenovićevoj, te se kao najstarija može smatrati “Novija serpskaja aritmetika” Vasilija Damljanovića iz 1767.)  Turska osvajanja 1813. dovode do prekida prosvetnih aktivnosti. Hatišerif iz 1830. značio je prekretnicu, te je školske 1835/36. Srbija imala 26 državnih, 27 opštinskih i 17 privatnih škola. Prva štamparija je započela sa radom u Beogradu 1831, a po zamisli Dimitrija Davidovića i ukazom kneza Miloša Obrenovića, 1832. je otvorena Narodna biblioteka. 1838. u Beogradskoj gimnaziji osnovana je Univerzitetska bilioteka, 1842. osnovana je Lekarska biblioteka, a 1844. i Narodni muzej. 1845. Vuk Marković formira zbirku instrumenata i učila za fiziku. 1851. pokrenuta je prva državna ekonomija na Topčideru. Tu su izvršeni prvi eksperimenti sa đubrenjem zemlje,  prva ukrštanja domaćih i uvezenih rasa stoke, izvršena su i prva meteorološka merenja. 1853. na Liceju je otvorena Katedra za hemiju (preteča današnjeg hemijskog fakuleteta), a 1855, zaslugom Josifa Pančića, formirane su biblioteke i kabineti prirodnih nauka. 1863. osnovano je Srpsko učeno društvo tako što je najpre bilo ukinuto književno društvo srpske slovesnosti iz 1841. Prvi predsednik bio je Jovan Gavrilović. Društvo je, sa svoja 24 redovna, 44 počasna i 64 dopisna člana, imalo četiri odseka: Odsek za prirodno-matematičke nauke, Odsek za veštine, Odsek za moralne nauke i Odsek za istorijske nauke. Zadatak im je bio da se bave prikupljanjem raznih naučnih podataka, starih knjiga i rukopisa i istorijskih dokumenata o našoj prošlosti, snimanjem arheoloških spomenika, topografskim ispitivanjima, beleženjem meteoroloških podataka. Sve je to publikovano u 75 brojeva Glasnika Srpskog učenog društva. Godine 1863. Licej je iz Konaka kneginje Ljubice preseljen u završeno kapetan-Mišino zdanje.

 

 

Zoran Stokić

27.02.2021.