Gardijan: Preci kralja Čarlsa Trećeg kupovali i eksploatisali robove

 

SVET Autor Srna 27. apr 202316:01 Ben Birchall/Pool via REUTERS

 

Direktni preci britanskog kralja Čarlsa Trećeg i kraljevske porodice kupovali su i eksploatisali porobljene ljude na plantažama duvana u Virdžiniji, prenosi londonski list "Gardijan".

Najnovija otkrića i dokumenti do kojih je došla Dezire Baptist, britanski pisac i istraživač, otkriva da je direktni predak kralja bio umešan u kupovinu najmanje 200 porobljenih ljudi od Kraljevske afričke kompanije 1686. godine.

U jednom dokumentu se nalaže kapetanu broda da isporuči porobljene Afrikance Edvardu Porteusu, vlasniku plantaže duvana u Virdžiniji, i još dvojici muškaraca.

Porteusov sin Robert nasledio je očevo imanje pre nego što je preselio porodicu u Englesku 1720. godine.

Kasnije se direktni potomak – Frensis Smit udala za aristokratu Kloda Bouza-Lajona, a njihova unuka bila je Elizabet Bouz-Lajon, odnosno pokojna kraljica majka.

Baptistova je istraživala vezu između Engleske crkve i porobljivača u Virdžiniji u arhivama otkrila direktnu liniju porodičnog stabla Vindzora do trgovine porobljenim Afrikancima.

Kraljevska afrička kompanija trgovala je sa skoro 180.000 porobljenih ljudi i dobijala kraljevske povelje od više engleskih kraljeva.

Testament Edvarda Porteusa, još jedan dokument koji je Baptistova pregledala, odnosio se na „crnce“, koje je ostavio svom sinu Robertu, dok je ženi Margaret ostavio „crnkinju Kumbo“.

Virdžinija ima poseban značaj u istoriji američkog ropstva zbog zloglasnog iskrcavanja porobljenih afričkih ljudi u DŽejmstaunu 1619. godine.

Zakoni koji su ustanovljeni s ciljem održavanja ropstva i gušenje ustanaka predviđali su bičevanje i odsecanje delova tela za bilo kakvu neposlušnost robova, kao što su laganje ili pokušaj bjekstva.

Dezire Baptist je napisala dramu na osnovu svog istorijskog istraživanja, a u njoj glavni lik poziva Čarlsa da se izvini zbog institucionalne i porodične umešanosti monarhije u transatlantsko ropstvo.

 

***

Komentar

***

 

Nije loše da se podsetimo ne može da škodi - da tri najvažnija pravca u hrišćanstvu, na primer, nisu imali ništa protiv postojanja robova, svet je morao čekati – "kvekere" (stedinom 17 veka u Engleskoj ocepili se od anglikanaca) hršćanski verski pokret bez sveštenstva i obreda usmereni na časni i hršćanski način života, u VB i SAD - poznati po borbi za ukidanje robova, takođe prava da se ne nosi oružje - "prigovor savesti", podsticali su filantropiju; kvekeri  su propovedali da se ne laže, ni pod kojim uslovima. Od prastarih vremena ratno lukavstvo je koristilo "laž kao oružje" – protivnik i neprijatelj se u ratu može lagati; kvekeri ni to ne dozvoljavaju, svako laganje je greh. Kvekeri su počeli sa lobiranjem u parlamentu Engleske (slično u SAD); njihov - predlog zakona protiv ropstva stavljen je pred parlament, konačno posle decenija lobiranja, na glasanje 1791., ali je poražen. Nisu se predavali i prvu pobedu su izdejstvovali 1803. U SAD, severne države su počele da ukidaju ropstvo ubrzo nakon početka rata za nezavisnost, a sve su ukinule ropstvo do 1804. Na jugu je to išlo znatno sporije. A, na primer, u carskoj Rusiji je robstvo ukinuto tek od "Manifesta  emancipacije" cara Aleksandra II 1861. A dok je to realizovano u praksi prošle su decenije(!)

 

Zoran Stokić

28.04.2023.